In deze toolbox vind je concrete voorbeelden van nudges die je in je les of onderwijsomgeving in kan zetten. Je vindt er wat de nudge inhoudt, bij welke groep die getest is, welk gedrag er is (geprobeerd) te veranderen, wat het effect ervan was, en onder welk Type en Transparantie ze vallen.
Checklist – les voorbereiden
Wat en wie?
Bij deze nudge veranderde de docent de gebruikelijke studiehandleiding of studiewijzer in een checklist. Zo werd voor alle studenten duidelijk wat ze voor welke les moesten doen. Er werd bijgehouden hoe goed de studenten elke les hadden voorbereid. Deze nudge werd uitgevoerd bij MBO- en HBO-studenten.
Effect?
Er was geen positief effect van de checklist-nudge op de lesvoorbereiding. Wel waren de meeste studenten enthousiast over het format.
Transparantie en Type?
Transparant, Type 1
Goal-setting nudge – vragen stellen
Wat en wie?
Deze nudge richt zich op het bevorderen van vragen stellen in de les. Dat werd als volgt gedaan: de docent stelde aan het begin van elke les het doel voor de studenten om minimaal één vraag per les te stellen. Er waren verder voor de studenten geen consequenties verbonden aan het wel of niet stellen van vragen tijdens de les, of het halen van dit doel. Het experiment werd gedaan bij MBO- en HBO-studenten.
Effect?
Het aantal vragen in de klassen waar genudged werd was 25% hoger, en ook de cijfers van de klassen waarin deze nudge werd gebruikt waren hoger. Dit effect was alléén aanwezig in de offline les!
Transparantie en Type?
Transparant, Type 2
Reminder – deadlines halen
Wat en wie?
Bij deze nudge gaf de docent elke week een reminder voor de deadline en toetsen. Dit deden ze op een manier die binnen hun vak paste. Deze nudge werd uitgevoerd bij MBO-studenten.
Effect?
Er kan niet met zekerheid een effect worden vastgesteld, omdat bijna alle studenten op tijd hun werk hadden ingeleverd.
Transparantie en Type?
Transparant, Type 2
Videobooth – deadlines halen
Wat en wie?
Voor deze nudge werden de studenten gevraagd een korte vlog te maken. Zij beantwoordden daarop een aantal vragen over hun planninggedrag. Met behulp van een aantal cue-kaartjes werden ze door het proces geleid. Eerst stelden ze zichzelf voor, waarna ze vertelden waarom planning belangrijk was voor hen. Vervolgens gaven ze antwoord op de vraag waarom het soms niet lukte goed te plannen of wat er misging, en bedachten tenslotte voor zichzelf een concrete oplossing die ze konden uitvoeren als ze dat probleem tegenkwamen. Deze nudge werd uitgevoerd bij MBO-studenten.
Effect?
Er werden door de genudgede studenten niet minder deadlines gemist, maar ze gaven wel aan meer planninggedrag te vertonen. Het zou kunnen dat deze studenten wel probeerden meer te plannen, maar dat dat met vallen en opstaan geleerd wordt.
Transparantie en Type?
Transparant, Type 2
Commitment contract – aanwezig zijn
Wat en wie?
Universitaire bachelorstudenten werd gevraagd of ze per email aan de cursuscoördinator wilden beloven dat ze alle online werkgroepen zouden bijwonen van een cursus.
Effect?
De studenten die beloofden te komen, kwamen inderdaad ook vaker. Als de opkomst eerst laag was (~70%) dan hielp de nudge om de opkomst te vergroten.
Maar studenten die niet reageerden op de email, kwamen minder dan ze in eerdere vakken deden. Een backfire-effect!
Pas dus goed op: wil je deze nudge toepassen, ben dan zeker dat je studenten de belofte ook daadwerkelijk willen maken.
Transparantie en Type?
Transparant, Type 2
Klasindeling – pestgedrag
Wat en wie?
In basisschoolklassen werd de klasindeling zo opnieuw ingericht, dat de minder populaire kinderen dichter in het midden van de klas kwamen te zitten, en dichter – maar niet naast! – de populaire kinderen in de klas. Het idee is dat de nabijheid van deze kinderen ervoor zorgt dat ze vaker normale interacties met, en meer blootstelling aan, de andere kinderen hebben.
Effect
De minder populaire kinderen gaven aan dat ze minder negatief gedrag van andere kinderen ervaren.
Transparantie en Type?
Non-transparant, Type 1
Prompt nudge – vragen stellen

Wat en wie?
Deze nudge richt zich op het bevorderen van vragen stellen in de les. Dat werd als volgt gedaan: de docent stelde een virtuele achtergrond in met een boodschap die vragen stellen aanmoedigde. Het experiment werd gedaan bij MBO-, HBO-, en WO-studenten.
Effect?
Er werden meer vragen gesteld in de klassen waar deze nudge werd gebruikt. Dit effect was vooral gedreven door de “veel-vragers”.
Transparantie en Type?
Transparant, Type 2
Framing – welzijn en cijfers
Wat en wie?
Deze nudge richtte zich op eerstejaars studenten die net aangekomen waren op de universiteit en daar moesten wennen aan hun nieuwe (studenten-)leven. De meest voorkomende sociale problemen (alleen voelen, nieuwe mensen leren kennen) die nieuwe studenten tegenkwamen werden in een video behandeld en gepresenteerd als iets wat iedereen overkwam en wat snel weer voorbij zou zijn.
Effect?
De studenten die deze nudge te zien krijgen gaven aan zich beter te voelen en scoorden ook gemiddeld hoger aan het eind van het jaar.
Transparantie en Type?
Non-transparant, Type 2
Goal-setting – oefenexamens en cijfers
Wat en wie?
Deze nudge vroeg studenten een taakgericht doel te stellen: ik ga … oefenexamens maken.
Effect?
De studenten maakten meer oefenexamens en haalden hogere cijfers.
Transparantie en Type?
Transparant, Type 2
Sociale vergelijking – cijfers
Wat en wie?
Middelbare scholieren kregen niet alleen hun cijfer, maar ook hoe goed dat was in verhouding met de rest van de klas.
Effect?
Relatief slechter scorende jongens haalden betere cijfers om naar het gemiddelde te komen. Meisjes die al bovengemiddeld presteerden, gingen erop achteruit!
Transparantie en Type?
Transparant, Type 2
Simpel houden – aanmeldingen
Wat en wie?
Voor studenten uit een lagere inkomensgroep werd de aanmeldingsprocedure voor de universiteit overzichtelijker gemaakt.
Effect?
Meer studenten uit deze groep voltooiden de aanmelding.
Transparantie en Type?
Transparant, Type 2